Asenkron Elektrik Motoru Seçimine Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Yaklaşımı

Yüce, Gökce; Temiz, İzzettin

doi:http://dx.doi.org/10.17093/alphanumeric.313270

Multi Criteria Decision Making Methods Approach to Asynchronous Electric Motor Selection

Gökce Yüce

İzzettin Temiz, Ph.D.

Abstract

Today, industrial activities are undoubtedly one of the most important parameters when it comes to the development of countries. In all areas of the industry, a large part of the mechanical work is carried out by electric motors. Because it is so widely used, there is a large market, a large customer base, and therefore a large number of electric motor manufacturers. Due to the high number of producers, customers should make a purchase decision away from subjectiveity when choosing an electric motor. In this study, an objective approach to selection of asynchronous electric motor was tried to be made by using multi criteria decision making techniques. In this frame, the datas were collected for one of the most commonly used asynchronous motor in the industry. This motor was selected randomly as 90 kW, 1500 rpm, B3 body type electric motor. The datas are collected from three different companies' electric motors, which constitute a certain weight in the sector. The criteria for these different asynchronous motors were solved by TOPSIS, MOORA, VIKOR methods. With basic descriptions about these methods, the results of methods on asynchronous motor selection were compared. The opinions of the decision makers currently working in the sector together with the motor data were taken and the criterial weights were realized in this direction. As a result of comparison, TOPSIS and MOORA methods indicated that M3 electric motor is the best choice. The VIKOR method, in combination with the M3, also determined the M2 engine as the best choice. This is the result of VIKOR's involvement of the decision maker's intuitive weights in the process. TOPSIS and MOORA methods have yielded reliable results such as similar studies.

Keywords: Asynchronous Motor Selection, MOORA, Multi Criteria Decision Making, TOPSIS, VIKOR

Jel Classification: C44

Asenkron Elektrik Motoru Seçimine Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Yaklaşımı

Öz

Sanayi faaliyetleri, günümüzde ülkelerin gelişmişliğinden bahsedildiğinde kuşkusuz ki en önemli parametrelerden biridir. Sanayinin hangi alanı olursa olsun, mekanik işlerin büyük bir bölümünü elektrik motorları gerçekleştirmektedir. Bu kadar yaygın kullanılıyor olması sebebi ile büyük bir pazar, büyük bir müşteri kitlesi ve dolayısı ile çok sayıda elektrik motoru üreticisi mevcuttur. Üretici sayısının fazla olması sebebi ile müşterilerin elektrik motoru seçerken sübjektiflikten uzak bir satın alma kararı vermesi gerekmektedir. Bu çalışmada çok kriterli karar verme teknikleri kullanılarak asenkron elektrik motoru seçimine objektif bir yaklaşım getirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede sanayide en çok kullanılan asenkron motorlarından rassal olarak 90 kw, 1500 d/d, B3 gövde tipinde elektrik motoru için veriler temin edilmiştir. Veriler, sektörde adet bazında belli ağırlığı oluşturan üç farklı firmanın elektrik motorları için temin edilmiştir. Bu farklı asenkron motorlara ilişkin kriterler TOPSIS, MOORA, VIKOR yöntemleri ile çözümlenmiştir. Bu yöntemlere ilişkin temel tanımlamalarla birlikte yöntemlerin asenkron motor seçiminde verdiği sonuçlar karşılaştırılmıştır. Motor verileri ile beraber sektörde halen çalışmakta olan karar vericilerin görüşleri alınmış ve bu doğrultuda kriter ağırlıklandırmaları gerçekleştirilmiştir. Karşılaştırma sonucunda TOPSIS ve MOORA yöntemleri M3 elektrik motorunu en iyi seçim olarak işaret etmiştir. VIKOR yöntemi ise M3 ile birlikte M2 motorunu da en iyi seçim olarak belirlemiştir. Bunun, VIKOR yönteminin karar vericinin sezgisel ağırlıklarını sürece dahil etmesinden kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. TOPSIS ve MOORA yöntemlerinin ise benzer çalışmalarda olduğu gibi güvenilir sonuçlar verdiği yorumu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Asenkron Motor Seçimi, MOORA, TOPSIS, VIKOR, Çok Kriterli Karar Verme

Suggested citation

Yüce, G. & Temiz, İ. (2017). Asenkron Elektrik Motoru Seçimine Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Yaklaşımı. Alphanumeric Journal, 5(2), 171-190. http://dx.doi.org/10.17093/alphanumeric.313270

bibtex

References

Ağaç, G., Baki, B. (2016). “Sağlık Alanında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Kullanımı: Literatür İncelemesi”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3): 343-363
Aksoy, E., Ömürbek, N., Karaatlı, M. (2015). “AHP Temelli MULTIMOORA ve COPRAS Yöntemi ile Türkiye Kömür İşletmeleri’nin Performans Değerlendirmesi”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(4): 1-28
Almeida, A.T., Ferreira, F., Fong, J., Fonseca, P. (2008). “EUP Lot 11 Motors”. Preparatory study for the Energy Using Products (EuP) Directive, Coimbra, S: 14-18
Ata, A., Sennaroğlu, B. (2008). "Savaş Gemisi Tasarımındaki Kriter Katsayı Ağırlıklarının Saptanmasında Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Kullanımı ". Deniz Bilimleri ve Mühendisliği Dergisi, 4(1): 1-16
Brauers, W.K.M., Zavadskas, E.K. (2006). “The MOORA Method and Its Application to Privatization in a Transition Economy”. Control and Cybernetics, 35(2): 445-469
Büyüközkan, G., Güleryüz, S. (2016). “Lojistik Firma Web Sitelerinin Performanslarının Çok Kriterli Değerlendirilmesi”. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31-4: 889-902
Can, G.F., Delice, E.K., Özçakmak, B.C. (2017). “Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımıyla Oturma Düzeneği Seçimi”. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5: 213-225
Chen, L.Y., Wang T. (2009). “Optimizing Partners’ Choice in IS/IT Outsourcing Process: The Strategic Decision Of Fuzzy Vikor”. International Journal of Production Economics, 120(1): 233-242.
Çakır, S., Perçin, S. (2013). “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü”. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(4): 449-459.
Çalışkan, E., Eren, T. (2016). “Bankaların Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemiyle Değerlendirilmesi”. Ordu Üniversitesi Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 6(2): 85-107
Dinçer, H., Görener, A. (2011). “Performans Değerlendirmesinde Ahp - Vikor Ve Ahp - Topsis Yaklaşımları: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama”. Sigma: Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 29: 244-260
Doğanalp, B. (2016). “Bulanık Çok Kriterli Karar Verme İle Öğretim Üyesi Değerleme Çalışması”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12: 498-517
Eroğlu, E., Yıldırım, B. F., Özdemir, M. (2014). “Çok Kriterli Karar Vermede “ORESTE” Yöntemi Ve Personel Seçiminde Uygulanması”. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 76: 81-95
Ertuğrul, İ., Özçil, A. (2014). “Çok Kriterli Karar Vermede TOPSIS ve VIKOR Yöntemleriyle Klima Seçimi”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1): 267-282
Esen, G. K. (2015). “Türkiye ve Dünyada Elektrik Motorları Enerji Tüketimi Ve İlgili Teknik Mevzuat”, Türk Standardları Enstitüsü Elektroteknik Laboratuvarı Gebze Müdürlüğü, Kocaeli
Işık, A.T. (2016). "Sigorta Şirketi Seçim Probleminde QUALIFLEX ve ORESTE Yöntemleri". Alphanumeric Journal, 4: 55-68
Lai, Y.J., Liu, T.Y., Hwang, C.L. (1994). “TOPSIS for MODM”. European Journal of Operational Research, 76: 486-500
Lixin, D., Ying, L., Zhiguang, Z. (2008). “Selection of logistics service provider based on analytic network process and VIKOR algorithm”. ICNSC 2008 - IEEE International Conference on Networking, Sensing and Control, Proceeding Book, Sanya, China, S: 1207-1210.
Opricovic, S., Tzeng, G. (2004). “The Compromise Solution by MCDM methods: A Comperative Analysis Of VIKOR And TOPSIS”. European Journal of Operational Research, 178: 445-455
Özbek, A. (2015). “Akademik Birim Yöneticilerinin MOORA Yöntemiyle Seçilmesi: Kırıkkale Üzerine Bir Uygulama”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38: 1-18
Özbek, A. (2016). “Tedarikçi Seçiminde çok kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Kullanılması”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16: 85-101
Şimşek, A., ÇATIR, O., ÖMÜRBEK, N. (2015). “TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Tedarikçi Seçimi: Turizm Sektöründe Bir Uygulama”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33): 133-161
Türkiye İstatistik Kurumu, “Net Elektrik Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 2014”, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1029, Erişim Tarihi: 4 Kasım 2016.
Urfalıoğlu, F., Genç, T. (2013). “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Türkiye'nin Ekonomik Performansının Avrupa Birliği Üye Ülkeleri İle Karşılaştırılması”. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35: 329-359
Waide, P., Brunner, C.U. (2011). “Energy-Efficiency Policy Opportunities for Electric Motor-Driven Systems Working Paper”. International Energy Agency, France, S: 11
Yıldırım, B. F., Önay, O. (2013). “Bulut Teknolojisi Firmalarının Bulanık AHP – MOORA Yöntemi Kullanılarak Sıralanması”. İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi, 75: 59-81
Yıldırım, B. F., Önder, E. (2014). “Evaluating Potential Freight Villages in Istanbul Using Multi Criteria Decision Making Techniques”. Journal of Logistics Management, 3(1): 1-10
Yıldırım, B. F. (2015). “Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Aras Yöntemi”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9): 285-296
Yücel, M., ULUTAŞ, A. (2009). "Çok Kriterli Karar Yöntemlerinden Electre Yöntemiyle Malatya’da Bir Kargo Firması İçin Yer Seçimi". Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9: 327-
Kuzu, S. (2014). VIKOR (Editör, B. F. Yıldırım & E. Önder). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (pp. 117-132). Bursa: Dora Yayıncılık.
Özdemir, M. (2014). VIKOR (Editör, B. F. Yıldırım & E. Önder). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (pp. 133-153). Bursa: Dora Yayıncılık.